दुग्धपान

  • Home
  • दुग्धपान

दुग्धप्रदानाचे भौतिकशास्त्र 

“निसर्गाने अर्भकाला त्याच्या आईच्या दुधावर आहार देण्याची तरतूद तयार केली आहे. त्यांना त्यांचे भोजन आणि आई एकाच वेळी सापडतात. त्यांच्या शरीरासाठी आणि आत्म्यासाठी हे त्यांचे संपूर्ण पोषण आहे. ” –रवींद्रनाथ टागोर

आपण गर्भवती असताना, आपले शरीर स्तनपान देण्याची तयारी करीत आहे आणि गर्भधारणेदरम्यान आपल्या स्तनात बरेच बदल होत आहेत. गर्भधारणेदरम्यान होणारे संप्रेरकातिल विविध बदल आपल्या स्तनाच्या वाढीवर आणि विकासावर परिणाम करतात.


    स्तन विकास आणि कार्य

    १. मॅमोजेनेसिस:

    याचा अर्थ स्तनपानाची सुरूवात होते जी आपण जन्मापश्चात सुरु होतो आणि यौवन सुरू ठेवून ही प्रक्रिया गर्भधारणेदरम्यान पूर्ण होते.

    २. लैक्टोजेनेसिस:

    • पहिला टप्पा: प्रसुतिपूर्व दिवसाच्या २ दिवसापर्यंत मध्यम गर्भधारणा. आईच्या दुधाचा स्राव सुरू होणे .
    • दुसरा टप्पा: प्रसुतिपूर्व २ ते ३ दिवसापर्यंत. गर्भधारणेच्या सुमारे २८ आठवड्यांपासून सुरू होते. या काळात आपल्याला हे समजण्यास सुरवात होईल की आपण प्रसूतीनंतरच्या काळात दूध नलिकामध्ये ठेवलेले कोलोस्ट्रम गळत आहात जे दुग्धनलिके आयोजित होते आणि त्याचा स्त्राव प्रारंभिक पोस्टपर्टमच्या काळात होतो.
    • तिसरा टप्पा: दूध स्थापना पासून दुग्ध होण्यापर्यंत ची प्रक्रिया गॅलॅक्टोपॉइसिस म्हणून देखील ओळखले जाते. सुमारे ७२ तास प्रारंभ होते.पोस्टपार्टम. प्रौढ स्तन दुधाच्या पुरवठ्याची ही सुरुवात आहे, जी आधीच्या दुधासह आणि नंतरच्या दुधाच्या बनलेली आहे.
    • चौथा टप्पा: दुधाचे उत्पादन पूर्णपणे थांबविणे ते कधीपासून सोडविणे.

    गरोदरपणात स्तन बदल

    गर्भधारणेनंतर स्तनातील बदल सुरू होते आणि गरोदरपणात स्तनाचे वजन अंदाजे १२ औंस वाढते.

    • जसजसे गर्भधारणा वाढत जाईल तसतसे स्तनाचा आकार वाढत जाईल आणि स्तनाच्या आजुबाजुचा भाग गडद होईल.
    • स्तनाच्या सभोवतालची त्वचा पातळ वाटेल आणि शिरे अधिक लक्षात येतील.
    • माँटगोमेरी ग्रंथी (परिसरावरील छोट्या छोट्या अडथळ्यामुळे क्षेत्र वंगण घालण्यासाठी आणि जीवाणू रोखण्यास मदत करणारे नैसर्गिक तेल तयार होते) मोठ्या प्रमाणात आणि अधिक लक्षात येते आणि स्तनाग्र अधिक गडद होतात.

    स्तनामध्ये नलिका, अल्वेओली आणि फायब्रो फॅटी संयोजी ऊतक असतात.

    मेमोजेनेसिस : स्तन तयार करणे

    लैक्टोजेनेसिस: संश्लेषण आणि स्तनाद्वारे दुधाचे स्राव

    गॅलॅटोकिनेसिस : दुधाचा बाहेर काढून टाकणे

    गॅलॅक्टोपॉइसिस : दुग्धपान देखभाल

    स्तनपान देण्याची स्थिती :

    बाळाला स्तनपान देण्यासाठी अनेक स्थिती आहेत. कोणतीही स्थिती मान्य आहेत.

    सर्वात महत्वाचे म्हणजे व्यवस्थित बसून आणि पाठ टेकवून स्थित होणे, चुकीची स्थिती पाठदुखी वाढवू शकते. 

    स्तनपान देण्याच्या विविध पदे खालीलप्रमाणे आहेतः

    • क्रॅडल होल्ड (एकसारखा हात): आपल्या बाळाला आपल्या मांडीवर धरुन आपल्या स्तन सारख्याच हाताने तिला आधार द्या. हाताने सुन्न होऊ नये म्हणून आपल्या कोपर उशीवर ठेवा.
    • क्रॅडल होल्ड ( बाहेरील बाजू): आपल्या बाळाला आपल्या मांडीवर धरुन, उलट हाताचा स्तनाचा वापर करा.
    • रग्बी बॉल होल्ड: आपल्या बाळाला हाताखाली धरुन
    • जुळे धरा: आपल्या बाळांना अंतर्गत एक उशी वापरणे आपण हळूवारपणे आधार देऊन त्यांच्या वरच्या खांद्यावर आपले हात ठेवणे. 
    • शिल्लक - प्रसूतीसाठी केलेल्या शस्त्रक्रियेनंतर परत स्तनपान: अर्ध-जबरदस्तीने, आपल्या मुलास आपल्या शस्त्रक्रियेच्या जखमेच्या संरक्षणासाठी आपल्यास अनुलंब लोटले पाहिजे.

    लॅचिंग - अचूक तंत्र

    लॅचिंग ऑन म्हणजे स्तनाग्रभोवती एक घट्ट सील तयार करणे आणि बाळाच्या तोंडातून बहुतेक क्षेत्रे तयार करणे. बाळाच्या खालच्या ओठात वरच्या ओठापेक्षा जास्त एरोलाचे आच्छादन असले पाहिजे आणि काही मिनिटांनंतर स्तनाग्र दुखू नये. आपल्या बाळाच्या ओठात स्तन योग्य स्थितीत असल्याची खात्री करण्यासाठी खालील बाबी तपासा:

    • आपल्या बाळाचे संपूर्ण शरीर, मान, खांदा आणि उदर यासह, तोंड आपल्या शरीराच्या जवळ असावे. तिच्या हनुवटीने स्तनास स्पर्श केला पाहिजे.
    • तिच्या ओठांच्या बाहेरील बाजूस तोंड रुंद असावे.
    • बाळ हळू आणि खोल शोषून घेत असावे.
    • पिल्यानंतर, बाळ आरामशीर आणि समाधानी दिसले पाहिजे.
    • खावयाच्या वेळी एका स्तनातून “दुधाचा पुरवठा होईल” जे संक्रमण आणि बाळाच्या उपासमारीविरुद्ध लढण्यासाठी बाळाच्या प्रतिकारशक्तीसाठी महत्वाचे आहे.